Kalkulacja kosztów wytworzenia produktu bądź realizacji usługi, stanowi jeden z kluczowych elementów systemu rachunku kosztów przedsiębiorstwa. Dostarczana dzięki niej informacja jest wykorzystywana w trakcie realizacji funkcji rachunkowości finansowej i zarządczej.
Błędna kalkulacja prowadzi do nieprawidłowej wyceny zapasów i kosztów sprzedanych produktów czy świadczonych usług. Dokonywana na jej podstawie zła ocena kosztochłonności stanowi pierwszy krok w kierunku niewłaściwych wyborów decyzyjnych. Jak więc skonstruować taki system rachunku kosztów, a w nim model kalkulacji kosztu jednostkowego, który w zgodzie z zasadami rachunkowości finansowej będzie również realnie wspomagał kierownictwo jednostki w realizacji funkcji zarządczych? Szczególną rolę w dążeniu do osiągnięcia tak sformułowanego celu odgrywają klucze rozliczeniowe, tj. wielkości przyjęte jako kryteria, służące do określenia proporcji podziału kosztów pośrednich w przekroju wyodrębnionych obiektów kalkulacji.
Kalkulacja kosztu wytworzenia produktu w systemie rachunkowości finansowej
Proces kalkulacji polega na wycenie produkowanych dóbr bądź świadczonych usług według ich kosztu wytworzenia. Koszty wytworzenia przypisywane są najczęściej wskazanej jednostce fizycznej, takiej jak na przykład tona czy sztuka. W przypadku, gdy w przedsiębiorstwie wytwarzane są zróżnicowane produkty, gdzie znaczna część prac ma charakter niepowtarzalny, a w rezultacie proces kalkulacji jest bardziej złożony, oddzielnie obliczany jest koszt wytworzenia każdej jednostki kalkulacyjnej – na przykład zlecenia. Do kosztów bezpośrednich zlecenia doliczana jest odpowiednia część kosztów pośrednich wydziałowych (kalkulacja doliczeniowa). W sytuacji, gdy w przedsiębiorstwie produkowane są wyroby jednolite o zbliżonym nakładzie kosztów na jednostkę kalkulacyjną, a proces produkcyjny jest zestawem powtarzających się czynności, stosuje się prostsze metody kalkulacji, tj. kalkulację podziałową.
Proces kalkulacji jest zdeterminowany przez cel obliczania kosztów. Można tu wyróżnić:
- proces kalkulacji wartości zapasów,
- proces kalkulacji planowanego i zrealizowanego kosztu jednostkowego,
- proces kalkulacji kosztu jednostkowego wykorzystywany w rachunkach problemowych.
Zgodnie z Ustawą o rachunkowości do kosztów wytworzenia produktu zaliczane są koszty bezpośrednie oraz uzasadniona część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Do kosztów bezpośrednich zalicza się: wartość materiałów zużytych bezpośrednio w procesie wytwarzania, związane z nim koszty przetworzenia oraz pozyskania oraz inne koszty poniesione w związku z doprowadzeniem produktu do odpowiedniej postaci i miejsca, w jakim się znajduje w dniu wyceny.
Za uzasadnioną część kosztów pośrednich należy uznać odpowiednią do okresu wytwarzania produktu część kosztów pośrednich, tj. zmienne pośrednie koszty produkcji oraz taką część stałych, pośrednich kosztów produkcji, która odpowiada poziomowi tych kosztów przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych. Jak określić normalny poziom wykorzystania produkcji?
Pozostałe 83% artykułu dostępne jest dla zalogowanych użytkowników serwisu.
Jeśli posiadasz aktywną prenumeratę przejdź do LOGOWANIA. Jeśli nie jesteś jeszcze naszym Czytelnikiem wybierz najkorzystniejszy WARIANT PRENUMERATY.
Zaloguj Zamów prenumeratę Kup dostęp do artykułuMożesz zobaczyć ten artykuł, jak i wiele innych w naszym portalu Controlling 24. Wystarczy, że klikniesz tutaj.
